Η πολιτική ανάλυση του Αριστοτέλη-Επίκαιρη όσο ποτέ…..
Οι ηθικοί και πολιτικοί κλυδωνισμοί δημιουργούν μια εύλογη τάση επαναπροσδιορισμού των αξιών μας αλλά και των εννοιών που χρησιμοποιούμε κατά κόρον ώστε να οριοθετήσουμε τον ανθρώπινο πολιτισμό. Σε προηγούμενα άρθρα μας αναλύσαμε επιγραμματικά τις βασικές αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος καθώς και την περίοδο του διαφωτισμού που στιγμάτισε την πολιτική ευρωπαϊκή ιστορία. Η πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού είναι τεράστια και δεν θα πρέπει να την υποτιμάμε ανεξαρτήτως των φιλοσοφικών μας και γνωσιάκων μας επιρροών.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον σε κάθε επίπεδο πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης αποτελεί το σύνολο του έργου του Αριστοτέλη αλλά και του Πλάτωνος,(και όχι μόνο), τόσο στην ανάλυση του πολιτεύματος όσο και των αρχών που το συνοδεύουν. Ο Αριστοτέλης δίνει στο έργο του την πρακτική διάσταση της πολιτικής οργάνωσης οριοθετώντας τα χαρακτηριστικά των έκαστων πολιτευμάτων που γνωρίζει η ανθρωπότητα αναλύοντας διεξοδικά σε επόμενο άρθρο μας ώστε να κατανοήσουμε πληρέστερα το πραγματικό περιεχόμενο των εννοιών.
Διαβάζοντας λοιπόν κάποιος την ευρωπαϊκή πολιτική ιστορία και την περίοδο του διαφωτισμού και των περίφημων στοχαστών με τις διαχρονικές επιρροές, διαπιστώνει την άμεση σύνδεση με την αρχαία ελληνική πολιτική σκέψη. Χαρακτηριστική είναι η διάκριση των εξουσιών, τα οποία ο Αριστοτέλης τα ονόμαζε «μόρια» και διακρίνονται σε : νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία. Κάθε μια από τις άνω λειτουργίες είναι εξίσου σημαντική αλλά βαρύνουσας σημασίας ήτο η νομοθετική εξουσία καθώς σύμφωνα με την ελληνική σκέψη ο νομοθέτης, ως το «άριστο» σώμα πολιτών, είναι υπεύθυνος να θεσμοθετήσει τις απαραίτητες νομοθετικές πράξεις με κατεύθυνση προς το πρέπον που συνοδεύει το κοινό καλό της πόλης-κράτους.
Η πολιτική διαχείριση της κοινωνικής ζωής που αφορούσε το σύνολο των πολιτών γινόταν με λίγα λόγια από τους ίδιους τους πολίτες που είχαν και την ευθύνη των ψηφισμάτων τους ενώ η εκτελεστική και η δικαστική λειτουργία εκτελούνταν με διαφανείς διαδικασίες κατόπιν κληρώσεως και με περιορισμένη χρονική διάρκεια στην λήψη αξιωμάτων.
Ο Μοντεσκιέ ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 18ου αιώνα ακολουθεί την Αριστοτελική προσέγγιση της διάκρισης των τριών εξουσιών, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα οι εξουσίες να παραμένουν ανεξάρτητες μεταξύ τους ώστε να λειτουργούν σωστά. Σε αυτήν την ανάλυση το μοντέλο της «εκμοντερνισμένης αρχαιοελληνικής πολιτειακής δομής», αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο στον οποίο στηρίχτηκε η μετέπειτα δημοκρατική δομή σε συνδυασμό με την αναγνώριση των περίφημων θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Οι φιλοσοφικές σοφιστείες και στοχασμοί ωστόσο ορθώς κρίνονται εκ του αποτελέσματος : η ευρωπαϊκή δημοκρατία δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει την αρχαιοελληνική για αυτό κρίνεται σκόπιμη η μελέτη των αρχαίων κειμένων και επιχειρημάτων.
Το «αυταπόδεικτο» της διάκρισης των εξουσιών δεν λειτούργησε σωστά εξαιτίας :
-της απουσίας πολιτικής και κοινωνικής παιδείας
-της μακροχρόνιας παρουσίας των ίδιων προσώπων και πολιτικών φορέων με αποτέλεσμα την δημιουργία πελατειακών και συμφεροντολογικών σχέσεων
-του διορισμού των ανώτερων δικαστικών αρχών από την Κυβέρνηση
-της διάβρωσης της αρχής της πλειοψηφίας
-της απουσίας της ηθικής διάστασης στον πολιτικό βίο σύμφωνα με τις απαρχές της Μακιαβελικής σκέψης και παραποίησης της Αριστοτελικής
– της απουσίας ορθής και κυκλικής γνώσης της ιστορίας καθώς και της απόκρυψης σημαντικών πληροφοριών από τον πολίτη
-της διαχρονικής παρέμβασης ξένων κύκλων στον πολιτικό βίο
-της παρουσίας κομματικοποιημένων συνειδήσεων
-της άρνησης της κοινωνίας να αναλάβει ευθύνες και «επίπονες πρωτοβουλίες»
-της ταύτισης του κέρδους με την άσκηση εξουσίας
Τα παραπάνω συνθέτουν μια διαβρωμένη «δημοκρατία» που δεν οδηγεί στην ευημερία των πολλών αλλά των λίγων και φυσικά όχι των «άριστων»…. Η πολιτική και κοινωνική ευθύνη ανήκει σε όλους μας ανεξαιρέτως… Καλούμαστε λοιπόν όλοι να ψάξουμε το πραγματικόν και όχι το ψευδεπίγραφον ομοίωμα του πολιτεύματος μας… Καλή μας τύχη……..
Έρευνα–Συγγραφή : Αικατερίνη Κιουλμπαξιώτη
