Εισαγωγή στην ψυχολογία «Αριστοτέλης- Sigmud Freud (Σ. Φρόυντ)-Μια απροσδόκητη ταύτιση»

Η ψυχολογία έχει αποτελέσει τις τελευταίες δεκαετίες πόλο έλξης για το σύνολο του επιστημονικού κόσμου ,αλλά και στοχαστικό εργαλείο που συμβάλλει στην επεξήγηση και στην κατανόηση του εαυτού μας ,του «άλλου» αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Οι γρήγοροι ρυθμοί της σύγχρονης  ζωής  και η εδραίωση του ατομικισμού την επιβάλλουν, αν όχι με την παραδοσιακή μορφή της ψυχανάλυσης που συνοδεύεται από την επίσκεψη μας σε κάποιον ειδικό, αλλά ως αποδοχή ότι η ανθρώπινη ψυχή  χρειάζεται την ίδια φροντίδα που προσφέρουμε στο σώμα και στο πνεύμα  μας.

Ο Αριστοτέλης από το  350 π.Χ. με την συγγραφή των τριών βιβλίων του ,(Α-Β&Γ),με τον τίτλο «Περί Ψυχής» έθεσε τις βάσεις της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης.Η ψυχή κατά Αριστοτέλη χωρίζεται σε μέρη,αποτελεί υπόσταση και μορφή του φυσικού σώματος : «Αναγκαστικά ,λοιπόν, η ψυχή είναι υπόσταση του φυσικού σώματος ,που έχει την δυνατότητα της ζωής και η υπόσταση της ζωής είναι εντελέχεια,(εν+τέλος+έχω-συνεχής αναζήτηση),ενός τέτοιου σώματος.Η εντελέχεια όμως έχει δυο σημασίες : άλλοτε είναι όπως η γνώση, και άλλοτε όπως η άσκηση της γνώσης»(«Περί Ψυχής», Βιβλίο Α’).

Ο μεγάλος στοχαστής στα έργα του συνδέει τις αισθήσεις ,την κρίση,την επιθυμία ,τον συλλογισμό ,την νόηση ,την αληθή ή την αναληθή αντίληψη με την ψυχή,ενώ διακρίνει τον παθητικό από τον ενεργητικό νου,αναφέροντας ότι ο ενεργητικός νους λειτουργεί πάντα,σε αντίθεση με τον παθητικό.Ο ενεργητικός νους ταυτίζεται με την σκέψη και είναι πιο κοντά στην ύλη, δηλαδή στο νοητό μέρος,ενώ ο παθητικός νους είναι ανεξάρτητος αλλά και παράγωγος αιτία των σκέψεων του ενεργητικού μέρους του νου.

Αιώνες αργότερα ο Σίγκμουντ Φρόυντ,(1856-1939),ο «πατέρας» της ψυχανάλυσης προχωρά σε έναν εξίσου ενδιαφέροντα διαχωρισμό στην ανθρώπινη ψυχή : το «εκείνο», το «εγώ» και το «υπερεγώ».Το «εκείνο» σύμφωνα με τον Φρόυντ είναι το σκοτεινό μέρος της ψυχής, το ασυνείδητο ,το απλησίαστο κομμάτι της προσωπικότητας του ατόμου που δεν έχει ηθικούς φραγμούς αλλά ούτε και αξίες.Το «εγώ» δημιουργήθηκε για να προφυλάσσει το άτομο,αλλά και το μέρος του «εκείνου» από τους εξωτερικούς κινδύνους και τον εξωτερικό κόσμο που το περιβάλλει.Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το «εγώ» δίνει στο άτομο την δυνατότητα να δραστηριοποιείται σε πολιτισμένο περιβάλλον, μακριά από τις ορμές του ασυνείδητου.Το «υπερέγω» κατά τον Φρόυντ ταυτίζεται με την γονεακή παρουσία που θέτει φραγμούς στις φυσικές ορμές του ατόμου και διαδέχεται το «Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα».Επί της ουσίας το «υπερεγώ» ταυτίζεται με την φιλοσοφική διάσταση της ηθικής και αποτελεί στην προέκταση του το «ιδανικό του εγώ»,δηλάδη το σημείο που το άτομο προσπαθεί να φτάσει τον εαυτό του-αυτό που πραγματικά «θέλει να είναι»,παραπέμποντας μας στην Αριστοτελική «εντελέχεια».

Οι δύο στοχαστές φαίνεται να παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες τόσο στην παραδοχή ότι η ψυχή χωρίζεται σε μέρη, όσο και στον διαχωρισμό του συνειδητού από το ασυνείδητο μέρος της ψυχής, του έλλογου μέρους από το άγνωστο κομμάτι του εαυτού μας.Η ψυχή από την φύση της έχει «πάθη» και ο άνθρωπος μέσα από την αυτογνωσία αλλά και την συνεχή προσπάθεια να δαμάσει τις ανεξήγητες ορμές του οδηγείται στην «εντελέχεια» ή αλλιώς στο «ιδανικό του εγώ».

ΠΗΓΕΣ

-Αριστοτέλης, «Περί Ψυχής» ,Βιβλία Α-Β&Γ, Ι.Σ. Χριστοδούλου ,Εκδόσεις Ζήτρος ,2000

-Βίλχελμ Ράιχ-Σ. Φρόυντ, «Το ξεπέρασμα του Οιδιπόδειου συμπλέγματος», Εκδόσεις Έρευνα ,1977

Έρευνα-Συγγραφή : ΑικατερίνηΚιουλμπαξιώτη