H σύνδεση του πολιτισμού με την εθνογραφία και την κοινωνική ανθρωπολογία…
Έρευνα-Συγγραφή : Αικατερίνη Κιουλμπαξιώτη
Στο προηγούμενο άρθρο μας,(«Η έννοια του Πολιτισμού»), αναλύσαμε το περιεχόμενο και την έννοια του πολιτισμού,καθώς και τις λεπτές εννοιολογικές διαφοροποιήσεις που καταγράφηκαν διαχρονικά σε σχέση με την έννοια της κουλτούρας.
Η έννοια του πολιτισμού ωστόσο παρεμβάλλεται σημαντικά στο μεγαλύτερο μέρος των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών.Σε επιστημολογικό και μεθοδολογικό επίπεδο οι επιστήμες που συνδέονται στενά με το περιεχόμενο του πολιτισμού είναι η Κοινωνιολογία,η Κοινωνική Ανθρωπολογία ,η Ψυχολογία,οι Επιστήμες Εκπαίδευσης ,η Ιστορία,η Αρχαιολογία κλπ.
Μια από τις σημαντικότερες συνδέσεις του πολιτισμού με τις κοινωνικές επιστήμες συναντάται στο αντικείμενο της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας μέσω της μελέτης της Εθνογραφίας .Η Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία εξετάζει τις δομές της κοινωνίας,τις πολιτισμικές διαφοροποιήσεις και τις ομοιότητες μεταξύ των κοινωνιών,την έννοια του φύλου όπως διατυπώνεται σε δυτικούς και μη πολιτισμούς,τον ρόλο της θρησκείας,το νόημα που δίνουν τα μέλη μίας κοινωνίας στις πράξεις τους,τους οικογενειακούς και συγγενικούς δεσμούς και την εν γένει κατανόηση της ετερότητας με αντικειμενικότητα.
Η Κοινωνική Ανθρωπολογία γεννάται τον 20ο αιώνα ως αποτέλεσμα των αποικιοκρατικών δράσεων κυρίως της Αγγλίας,της Γαλλίας και της Αμερικής.Η μελέτη των έτερων πολιτισμών σε μη γνωστές κοινωνίες (π.χ. της Αφρικής,της Μαλαισίας,φυλών της Βιρμανίας,της Ασίας,της Νοτίου Αμερικής, νησιά Torres κλπ),έδινε την δυνατότητα εύκολης εισόδου και αποδοχής των αποικιοκρατών από τους ιθαγενείς.Βασικό εργαλείο κατανόησης των μη οικείων πολιτισμών αποτέλεσε η εθνογραφία ως μέθοδος συλλογής στοιχείων και ερμηνείας («Πολιτισμική Κριτική»).
Η εθνογραφία και η επιτόπια έρευνα, (δηλαδή η συνεχής παρουσία του ερευνητή και η επαφή με τα πρόσωπα που κατοικούν έναν τόπο με σκοπό την κατανόηση και την καταγραφή της δίκης τους οπτικής-σκοπιάς),αποτέλεσαν τον θεμέλιο λίθο της Ανθρωπολογικής έρευνας.
Πάρα τις επικρίσεις που μπορεί να δεχτεί η επιστήμη της Ανθρωπολογίας εν γένει,κυρίως λόγω του αρχικού σκοπού της, έχει συντελέσει σημαντικά στην διάσωση εθνογραφικού υλικού,(«Σωστική Εθνογραφία-Αμερικάνικη σχολή Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας,ρεύμα του 1860-1930),όπως είναι το διασωθέν υλικό από αφηγήσεις ή σημαντικές πληροφορίες από τις καταγραφές του ερευνητή,αποτελώντας σημαντική κληρονομιά για τους σημερινούς συγγραφείς και ερευνητές, (ωστόσο πάντα θα πρέπει να ελέγχεται ως ένα βαθμό και όταν είναι δυνατό η αντικειμενικότητα των πηγών).
Παράλληλα η Κοινωνική Ανθρωπολογία μας βοήθα να κατανοήσουμε άλλους πολιτισμούς και κοινωνίες μακριά από τον «εθνοκεντρισμό», δηλαδή της δίκης μας θεώρησης ότι ο δικός μας πολιτισμός είναι ανώτερος ή πιο εξελιγμένος,αποκλείοντας την ερμηνεία έτερων ηθών και εθίμων σύμφωνα με την δική μας «κουλτούρα».
Τα παραπάνω μας βοηθούν να κατανοήσουμε και άλλες εκφάνσεις του πολιτισμού καθώς και του περιεχομένου του.Η πολιτιστική κληρονομία ωστόσο κάθε έθνους και κάθε κοινωνίας είναι ο πυλώνας που στηρίζει τα κοινωνικά πρόσωπα διαχρονικά και δεν δύναται να μεταβάλλεται με βίαιο τρόπο.
Η Εθνογραφία αποτελεί την συστηματική έρευνα με σκοπό την αναλυτική περιγραφή των τρόπων που τα δρώντα πρόσωπα δημιουργούν τα κοινωνικά φαινόμενα της ομάδας τους μέσα από το νόημα που τα ίδια τα πρόσωπα δίνουν στην κοινωνική τους ζωή και τον κόσμο τους.
(Πόπη Πηγιάκη,«Εθνογραφία»,Εκδόσεις Γρηγόρης,Αθήνα,2004
ΠΗΓΕΣ
Ñ Δήμητρα Γκέφου-Μαδιανού, «Ανθρωπολογική Θεωρία και Εθνογραφία», Ελληνικά Γράμματα,δ’ έκδοση,Αθήνα 1998
Ñ Wikipedia
